සමනල රක්ෂිතය යනු වචනයේ අර්ථයෙන්ම නම කියූ සැණින් ලංකාවේ ඕනෑම කෙනෙකු හඳුනන ඉසව්වක ඓතිහාසික වශයෙන් සේම ආගමික වශයෙන් දැඩි භක්තියක් වැදගත්කමකින් හෙබි සමනල රක්ෂිතයේ උසම කන්ද වනුයේ බුදුරජාණන් විසින් සිරිපතුල පිහිටවනු ලැබූ සමනළ කන්දය. මීටර 2243 ක් පමණ උස සමනල කන්දට පමණක් දෙවන වන මීටර 2060 කට ආසන්න උසින් යුත් රක්ෂිතයේ දෙවැනි උසම කන්ද සොයා පසුගිය වියළි සමයේදී අපි රක්ෂිතයට අවතීර්ණ වුණෙමු. නමක් නොමැති මෙම කන්දට අප විසින් නම් තැබුවේ මහමුණි කන්ද යනුවෙනි. මන්ද කන්ද පාමුල පිහිටි මහමුණි කෝවිල නිසාවෙනි.